Stress: wat is het en hoe ga je hiermee om?

We ervaren allemaal momenten van stress en dat is heel normaal. Denk maar aan een sollicitatie, examens, deadlines, een eerste date, … De manier waarop we stress ervaren en mee omgaan is voor elk van ons uniek. Maar wat doet het juist in jouw lichaam en wat kan je er tegen doen?

Stress, wat is het?

Stress is een natuurlijk fenomeen in ons lichaam. Het is terug te brengen naar duizenden jaren geleden waarbij de mens als jager voortdurend geconfronteerd werd met levensbedreigende situaties.

Tijdens stress wil het lichaam zich zo goed mogelijk wapenen tegen onverwachte omstandigheden. Waardoor je lichaam en geest alerter worden en je angst of spanning kan voelen. Het kan dus gezien worden als een beschermingsreactie die ons in staat stelt te reageren bij gevaarlijke gebeurtenissen.

We kunnen hieruit terecht afleiden dat stress een goed fenomeen is! Maar let op, doorheen de jaren is ons lichaam geëvolueerd waardoor een stressreactie niet enkel en alleen wordt toegepast bij levensbedreigende situaties, maar ook bij werkdruk, naderende deadlines of sociaal onaangename situaties... Ook hier kan stress goed zijn. Bij een naderende deadline bijvoorbeeld, kan je een boost van energie en concentratie ervaren. Hier spreken we in de volksmond van een portie gezonde stress. Maar stress kan ook blokkerend werken waardoor de productiviteit geremd wordt. De manier waarop je stress ervaart, is erg persoonlijk.

Gelukkig gaat dit normaal weer voorbij wanneer de stressoorzaak overwonnen is. Wanneer echter de stresssituaties zich constant opeen volgen of aanhoudend blijven duren, denk maar aan een constante te hoge werkdruk, kan het voorkomen dat de stressreactie chronisch geactiveerd blijft en het lichaam zich blijvend in een alarmfase bevindt. Dit kan leiden tot nefaste psychische en fysische gevolgen.

Wat gebeurt er juist in het lichaam?

Wanneer de zintuigen een gebeurtenis waarnemen, wordt deze informatie meteen verwerkt in de hersenen. Deze interpreteren de informatie en sturen bij gevaar een noodsignaal uit waardoor het sympathisch ofwel autonome zenuwstelsel geactiveerd wordt. Dit deel van het zenuwstelsel controleert de onvrijwillige lichaamsfuncties, zoals ademhaling, hartslag…

Tijdens de snelle stressrespons wordt het sympathisch zenuwstelsel geactiveerd. Er komen hormonen, zoals adrenaline, vrij die een hogere hartslag, bloeddruk en spierspanning veroorzaken. Het lichaam is alert en klaar om te reageren.

Nadien wordt de trage stressrespons geactiveerd waarbij verschillende hormonen zoals cortisol worden afgegeven. Hierdoor blijft de stressreactie onderhouden. Cortisol is een primair stresshormoon dat zorgt voor een hogere stofwisseling, waardoor voldoende energie beschikbaar wordt voor het lichaam. Het werkt via een negatief feedback systeem. Dit houdt in dat wanneer de hoeveelheid cortisol stijgt in het lichaam, de vrijgave van cortisol vermindert. Wanneer het gevaar geweken is, produceert het lichaam ‘feel good’ hormonen zoals endorfine en dopamine om de oorspronkelijke balans in het lichaam weer te herstellen.

Langdurige stress

Wanneer het lichaam chronische stress ondervindt en de stressrespons dus voortdurend aangesproken wordt, kan dit schadelijke gevolgen hebben. Het lichaam is dan namelijk in een constante alarmfase en heeft geen tijd voor herstel. Dit kan een negatieve invloed hebben op verschillende fysiologische functies zoals het metabolisme, de groei, de voortplanting, het immuunsysteem, de ontwikkeling van de persoonlijkheid en het gedrag. Wanneer de stress zeer hoog is en/of langdurig aanhoudt, kan dit ook mentaal een invloed hebben en resulteren in bijvoorbeeld angst, depressie en post traumatic stress disorder (PTSD).

Hoe weet je of je last hebt van chronische stress?

Het is soms moeilijk om te ontdekken of je last hebt van chronische stress, je zal niet zoals je zou verwachten, in een blijvende fase van alertheid blijven. Integendeel, het lichaam geraakt immers uitgeput.

Enkele symptomen zijn:

• Slecht slapen
• Prikkelbaarheid en humeurigheid
• Gespannen, nerveus
• Afzonderen
• Verminderde eetlust, of juist erge eetbuien
• Gespannen spieren
• Hoofdpijn
• Paniek of angst

Wat kan je doen tegen stress?

• Wees je bewust van jouw typische stressmomenten. Probeer deze te ontmijnen voor ze een probleem worden. Zorg voor een goede planning zodat je de druk voorblijft en de taken zich niet opstapelen. Ook een goede voorbereiding kan al heel wat stress verminderen. Oefen bijvoorbeeld jouw tekst voldoende in wanneer je voor een groep moet spreken, bereid enkele standaardantwoorden voor bij een sollicitatie,… .
• Besteed aandacht aan een gezond eet- en slaappatroon. Dit kan jou beter wapenen en jouw weerstand tegen stress verhogen. Lees onze blog hoe je jouw slaappatroon kan verbeteren.
• Zorg voor voldoende ontspanning. Zowel fysiek als mentaal, laat je spieren volledig tot rust komen in een warm bad of stomende sauna. En verwen jouw hoofd met een leuke film of boek.
• Sta op tijd op de rem of druk de pauzeknop in!
• Vraag hulp! Vraag hulp indien de werklast of druk te groot is. Maar bovenal durf ook hulp te vragen voor  jouw mentaal welzijn. Praat met mensen die je vertrouwt of met een professional.
• Soms kan ondersteuning in de vorm van natuurlijke supplementen ook een extra steun in de rug bieden.

Het is vooral belangrijk om jezelf de tijd te gunnen om aanpassingen te doen in je levensstijl en deze stap voor stap te integreren.

Adaptogene planten, natuurlijke anti-stress!

Adaptogene planten, zijn planten die de niet-specifieke weerstand tegen stress verhogen en de gevoeligheid aan stressors verminderen. Je lichaam kan dus langer stress te baas. De werking van deze planten is uitgebreid wetenschappelijk aangetoond. Enkele voorbeelden zijn: ginseng, rhodiola, ashwaganda, …